در بخش اول مقاله چطور یک تیم کاری ایده آل و پیشرو بسازیم؟ با مفهوم انواع نقش ها در تیم های کاری آشنا شدیم و در این محتوا که بخش دوم از همین مقاله است، می خواهیم تفاوت میان دو اصطلاح "وظیفه" و "مسئولیت" در محیط کار را متوجه شویم. پس با ما در کاران همراه باشید.
مردیت بلبین (Meredith Belbin) دانشمند انگلیسی و نظریه پرداز حوزه مطالعات مدیریت، معتقد است که ما بسیاری از واژه‌ها را در مدیریت منابع انسانی، مدیریت پروژه و کار تیمی به شکلی بسیار مبهم به‌کار می‌بریم. یکی از مهمترین واژگانی که در این آثار به صورت مبهم تعریف شده اند مفاهیم وظیفه و مسئولیت هستند. این ابهام از آنجا دارای اهمیت است که با توجه به اختیارات و تکالیف متفاوت این دو واژه، یکسان دانستن آنها در کار عملی، می تواند منجر به تعارضات مختلفی در تیم شود. حال آنکه هر کدام از این دو واژه به تنهایی نیز دارای کاربردهای متفاوتی هستند. مثلاً واژه مسئولیت می‌تواند سه مفهوم متفاوت را پوشش دهد:
- من مسئول هستم (از نظر اخلاقی در مقابل آن‌چه این‌جا روی می‌دهد مسئولم)
- من مسئول هستم (مدیریت و ریاست این مجموعه به من واگذار شده)
- من مسئول هستم (اگر نتیجه بد باشد، من مورد بازخواست و مواخذه قرار می‌گیرم)
او تعریف زیر را برای وظیفه و مسئولیت پیشنهاد می‌کند:
گاهی اوقات به صورت دقیق به شما گفته می شود که چه کاری را از چه مسیری و به چه شیوهای و با چه جزئیاتی انجام دهید. این یعنی یک وظیفه (Task) به شما واگذار شده است.
اما گاهی به شما به صورت مشخص و دقیق گفته می شود که چه نتیجه ای از شما انتظار می رود. یعنی اینکه در نهایت باید چه کاری تحویل دهید. این یعنی به شما یک مسئولیت (Responsibility) واگذار شده است.
بنابراین وظیقه یعنی کاری که روش انجام آن به شکل دقیق تعریف و مشخص شده باشد (اصالت با روش فعالیت است) اما مسئولیت یعنی نتیجه ای که به شکل دقیق، تعریف و مشخص شده و فرد باید خود، روش انجام کار را تعیین و انتخاب کند (اصالت با نتیجه انجام فعالیت است)
با این تعریف، ما نمی توانیم همزمان به یک فرد وظیفه و مسئولیت واگذار کنیم.
اگر جزئیات را به شما دیکته کرده ام (وظیفه) پس مسئولیت نتیجه با من است و اگر نتیجه را مشخص کرده ام (مسئولیت) نمی توانم جزئیات را دیکته کنم. چون شما میتوانید بگویید که عملی نشدن نتیجه، تقصیر شما نیست و ناشی از مسیر نادرستی است که من مشخص کرده ام.
مشکل از آنجا آغاز می شود که در شروع یک کار تیمی یا آغاز یک پروژه حتی به کارگیری عضوی جدید از شرکت، به شفاف سازی این ابهامات توجه نمی شود زیرا اینگونه برداشت می شود که همه، حرف ها و انتظارات یکدیگر را به درستی درک کرده و تشخیص می دهیم، تنها پس از بروز مشکلات و تعارضات است که متوجه می شویم ریشه بسیاری از اختلافات، درک متفات از وظایف یا مسئولیت های تفویض شده است.
حال با دانستن تفاوت این دو موضوع مهم، در مقاله بعدی به عنوان بخش سوم از مقاله چطور یک تیم کاری ایده آل و پیشرو بسازیم؟ با روش های بهینه تقسیم وظایف در محیط های کاری به روش بلبین آشنا خواهیم شد.
