خودآگاهی چیست و چه اهمیتی دارد؟
مهارت خودآگاهی (به انگلیسی Self-awareness) همان میزان آگاهی و فهم مان از احساس درونی است که داریم. خودآگاهی یک تصویر واقعی از ارزش ها، توانایی ها، نیازها و علایق و حتی نقاط قوت و ضعف مان به ما نشان می دهد.
خودآگاهی در واقع یکی از مولفه های مهم هوش هیجانی است. در نتیجه هراندازه میزان آگاهی از خودمان بیشتر باشد هوش هیجانی بالاتری داریم و راحت تر تصمیم می گیریم. روانشناسان معتقدند مهارت خودآگاهی پایه و زیربنای یادگیری تمام مهارت ها و همچنین داشتن یک زندگی با کیفیت است. به همین خاطر با خودآگاهی بالاتر در کار و زندگی و روابط مان موفق تر خواهیم بود.
جالب است بدانید خودآگاهی یک مهارت اکتسابی است و با چند تمرین و طی زمان تقویت می شود.
با چه تکنیک هایی خودآگاهی مان را تقویت کنیم؟
1.ویژگی های جسمانی و ظاهری مان را بشناسیم:
اغلب ما نسبت به خصوصیات ظاهری خود دارای حس مثبت یا منفی هستیم. ممکن است ویژگی هایی داشته باشیم که مورد علاقه مان باشند یا نه. برخی از این ویژگی ها احساس خوب و بعضی احساس بدی به ما می دهند. آگاهی از این حس ها و کنار آمدن با آنها به ما کمک می کند خودآگاهی بیشتری داشته باشیم.
2. نقاط ضعف مان را شناسایی کنیم:
برای تقویت خودآگاهی لازم است نقاط ضعف مان را بشناسیم؛ درباره شان فکر کنیم و حتی بنویسیم. با شناختن این نقاط تاریک می توانیم تصمیم بگیریم آنها را برطرف کنیم و اگر توانایی اش را نداریم با آنها کنار بیاییم. برخی افراد، توانایی روبه رو شدن با نقاط ضعف خود را ندارند و آنها را انکار می کنند، در مقابل افراد دیگری نقاط ضعفشان را تا حدی بزرگ می کنند و خود را فردی ضعیف دارای ویژگی های منفی می پندارند.
3.زمانی برای شناخت افکار، احساسات و رفتارمان بگذاریم:
تلاش کنیم در هر لحظه از افکار و احساس مان مطلع باشیم. کافی است لحظه ای سکوت کرده و خوب به احساس مان فکر کنیم ؛ ما انسان ها اغلب همانگونه رفتار می کنیم که احساس می کنیم و همانگونه احساس می کنیم که فکر می کنیم. این روش برای افزایش خودآگاهی به ما کمک می کند احساس مان را بهتر کنترل کنیم و کمتر در معرض احساس آشفتگی روحی و روانی قرار بگیریم. حتی به این تامل آرامش بیشتری هم خواهیم داشت.
4. باورها و ارزش هایمان را مشخص کنیم:
باورهای ما افکاری هستند که با تکرار مداوم در طول زندگی در ذهن ما ثابت شده و آنها را پذیرفته ایم. ارزش های ما معیارهایی هستند که به وسیله آنها، باورها و رفتارهای خود و دیگران را ارزیابی می کنیم. هر یک از ما بر اساس محیطی که در آن متولد می‌شویم، خانواده‌ای که در آن رشد می‌یابیم، اجتماعی که در آن زندگی می کنیم، افکار، باورها و ارزش هایی را به شکل های مختلف کسب می کنیم. تحقیقات نشان داده که ساختارهای ذهنی و نحوه نگرش افراد به زندگی، قابلیت تغییر دارند و افراد می توانند هر کجا که لازم باشد با تغییر در افکار و باورهای خود به اصلاح و تعدیل ساختارهای ذهنی خود بپردازند.
5. میزان اعتماد به نفس مان را کشف کنیم :
افرادی که دارای اعتماد به نفس پایینی هستند، انتظارات غیرواقع بینانه‌ای از خود و از دیگران دارند. به همین دلیل میزان احساس رضایتشان از زندگی بسیار پایین است. فردی که اعتماد به نفس بالایی دارد، شرایط و موقعیت ها را بر اساس انتظارات دیگران نمی بیند، بلکه بیشتر از هر چیز و هرکس به ارزش ها و خواسته های خود اهمیت می‌دهد.
افرادی که به خودآگاهی رسیده اند بسته به شرایط متفاوت خود، می توانند ویژگی های خاصی داشته باشند:
- احساس رضایت از تصمیم ها، انتخاب ها و زندگیشان دارند.
- تفکر خلاق دارند و مطلق نگر نیستند.
- در مقابل فشارها و آسیب های روانی اجتماعی مقاوم تر هستند.
- آگاهی کامل از موفقیت ها و شکست های خود دارند، به موفقیت هایشان افتخار می‌کنند و از شکست هایشان درس می گیرند.
- نقاط ضعف خود را می شناسند و در جهت اصلاح آن ها تلاش می کنند.
- روحیه همکاری و مشارکت در کارهای تیمی و گروهی دارند.
- از مشورت با دیگران و افراد صاحب نظر استقبال می کنند.
6.واکنش های رفتاری تان را بسنجید:
یکی از تکنیک هایی که به خودآگاهی کمک می کند، سنجش رفتارهایمان است. می توانید در طی روز بهتر است زمانی را به رفتارها و واکنش هایمان فکر کنیم و آنها را بسنجیم تا شناخت بیشتری از خودمان را پیدا کنیم. مثلا فکر کنیم آیا رفتارمان با افراد متناسب بوده یا نه؟ اگر متناسب نبوده، چرا و به چه دلیل آن واکنش را نشان داده ایم؟ اگر واکنش مناسبی نشان ندادیم تمرین کنیم چه رفتار و گفتار صحیحی داشته باشیم.با کمک این تمرین، قادر خواهیم بود که به تدریج در رفع عادات بد‌ذهنی، رفتاری و احساسی خود بکوشیم.
منبع:
سایت تحقیقاتی دانشگاه هاروارد وهمچنین گزارش تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در زمینه خودآگاهی.
بیشتر بخوانید :
چرا شادی پیش زمینه موفقیت است؟
15 نشانه هوش هیجانی بالا را بشناسید.
